Mãn kinh sớm: Nguyên nhân, dấu hiệu, cách trị và phòng ngừa hiệu quả
Đối với phụ nữ, mãn kinh đồng nghĩa với tuổi già đang ập đến, tuổi xuân ngày một xa dần, xa dần. Tuy nhiên, ở một số chị em, tình trạng này còn có thể đến sớm hơn khiến không ít người hoang mang, lo lắng. Vậy mãn kinh sớm do đâu và liệu có cách nào để đối phó với tình trạng này cũng như cách phòng tránh hiệu quả?
Mãn kinh sớm là gì?
Mãn kinh là tình trạng buồng trứng không còn hoạt động, chu kỳ rụng trứng kết thúc, mất kinh nguyệt và người phụ nữ khả năng sinh sản. Thông thường, độ tuổi mãn kinh tự nhiên diễn ra từ 44 đến 53 tuổi, trong đó độ tuổi phổ biến là 52 tuổi.
Mãn kinh sớm là tình trạng mãn kinh rất sớm hay suy buồng trứng xuất hiện trước 40 tuổi. Tùy theo cơ địa của mỗi người, những “xáo trộn” gây khó chịu cho người phụ nữ có thể xuất hiện và kết thúc vài năm trước khi mãn kinh hoàn toàn, nhưng cũng có người kéo dài 10 hoặc 15 năm như kinh nguyệt không đều, bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm, khô âm đạo, cáu gắt… gọi là quá trình tiền mãn kinh. Tiền mãn kinh được xem là sớm nếu các dấu hiệu này xuất hiện trước tuổi 40.
Những đối tượng sau dễ bị mãn kinh sớm như:
– Người thường xuyên căng thẳng, phiền muộn
– Phụ nữ hút thuốc lá, uống rượu bia thường xuyên
– Người rối loạn miễn dịch
– Chiếu tia xạ trị bệnh
– Phẫu thuật cắt bỏ tử cung, buồng trứng
– Suy giảm buồng trứng sớm
– Nhiễm trùng đường sinh sản
[hst_news]1899[/hst_news]
Điểm mặt 9 dấu hiệu tiền mãn kinh sớm
Mãn kinh sớm là nỗi lo sợ lớn của các chị em phụ nữ. Mãn kinh sớm ập đến như một “cơn bão tố” kèm gió giật mạnh “đánh sập” đi tượng đài nhan sắc, sức khỏe, đời sống tình dục và “cuốn phăng” đi cả những năm tháng thanh xuân rực rỡ của phái đẹp.
Về cơ bản, dấu hiệu của mãn kinh sớm cũng giống như các dấu hiệu của thời kỳ mãn kinh bình thường, chỉ khác nó đến sớm hơn (trước 40 tuổi) và các triệu chứng có vẻ nặng nề, khó chịu hơn. Các dấu hiệu của mãn kinh sớm như:
1. Rối loạn chu kỳ kinh nguyệt
Dấu hiệu chính của tiền mãn kinh sớm là các chu kỳ kinh nguyệt không đều, quá dài hoặc quá ngắn, lượng máu kinh nguyệt ra ít hoặc nhiều hơn và xuất hiện sớm sau tuổi 35. Khi kinh nguyệt sẽ mất liên tục 12 tháng thì được xem là mãn kinh.
2. Giảm ham muốn
Khi nội tiết tố xáo trộn, phụ nữ thường bị giảm ham muốn chuyện gối chăn, đồng thời có dấu hiệu “khô hạn”, các mô âm đạo có độ đàn hồi kém, âm hộ bị teo… dẫn đến đau rát khi quan hệ vợ chồng, cản trở việc đạt cực khoái.
3. Khô hạn
Khô hạn (khô âm đạo) là tình trạng âm đạo không bài tiết đủ dịch nhờn bôi trơn trong thời gian quan hệ. Khô hạn khiến chị em giảm ham muốn tình dục, mỗi lần gần chồng, bạn tình như một cực hình vì cảm giác khó chịu, đau rát… Khô âm đạo nếu không tìm cách khắc phục có thể gây viêm nhiễm, lãnh cảm dẫn đến trầm cảm ở phái đẹp.
4. Bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm
Theo Tổ chức nghiên cứu Giấc Ngủ Quốc Gia Hoa Kỳ (National Sleep Foundation)(1), có đến 75-85% phụ nữ bước vào tuổi mãn kinh bị bốc hỏa. Phụ nữ có cảm giác nóng xuất hiện đột ngột, trong thời gian ngắn, thường xảy ra ở mặt, cổ và ngực và có thể làm cho da bạn đỏ bừng và đổ mồ hôi. Ngoài ra, những cơn bốc hỏa, đổ mồ hôi vào ban đêm cũng là tác nhân ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, làm cho phụ nữ ngủ không được sâu giấc.
5. Khó ngủ, mất ngủ
Nội tiết bị xáo trộn đồng thời những cơn bốc hỏa làm đổ mồ hôi khiến phụ nữ thức giấc. Tình trạng lo âu, trầm cảm cũng ảnh hưởng không nhỏ đến giấc ngủ khiến chị em khó đi vào giấc ngủ, tỉnh dậy nhiều lần, ngủ không sâu giấc…
6. Thay đổi tâm trạng
Sự xáo trộn của nội tiết tố kèm theo tình trạng thiếu ngủ thường xuyên và áp lực từ cuộc sống thường ngày làm tâm trạng của phụ nữ rối loạn, dẫn đến thường xuyên nóng giận vô cớ. Tình trạng này cũng khiến cho phụ nữ bị khó ngủ và mất ngủ, từ đó khiến tâm trạng càng thêm khó chịu. Hơn thế nữa, thay đổi tâm trạng cũng khiến người phụ nữ không thoải mái trong những hoạt động tình dục, vì thế tạo ra những căng thẳng, thiếu hòa hợp chuyện “yêu” với bạn đời.
7. Đau mỏi xương khớp, loãng xương
Nội tiết Estrogen có vai trò quan trọng đến sự trưởng thành của xương và mật độ khoáng cũng như sự chắc khỏe của xương. Tuy nhiên, khi đến tuổi mãn kinh, buồng trứng suy yếu không sản xuất đủ Estrogen để duy trì sức khỏe của xương, từ đó gây “thất thoát” một lượng lớn canxi, dẫn đến loãng xương, gây nhức mỏi nhiều bộ phận như tay chân, cổ, lưng…
8. Tăng cân
Thời kỳ mãn kinh, nồng độ Estrogen giảm làm khối lượng cơ giảm trong khi lượng mỡ tăng. Điều này khiến việc lưu trữ chất béo sẽ chuyển từ hông, đùi sang bụng. Ngoài ra, tốc độ trao đổi chất cũng giảm đi, nhiều chị em có thói quen ăn uống thiếu khoa học gây thừa năng lượng và dẫn đến tích tụ mỡ.
Tăng cân quá mức và không kiểm soát có thể tăng nguy cơ tiểu đường tuýp 2, bệnh tim, ung thư vú, ung thư cổ tử cung…
9. Đánh trống ngực
Đánh trống ngực là hiện tượng mà tim đập nhanh, mạnh hơn bình thường, rối loạn nhịp hoặc cảm giác tim rung lên trong lồng ngực. Tim đập thình thịch có cảm giác lan từ ngực lên tận trên cổ. Tần số tim lúc này có thể tăng lên 10-20 nhịp.
Ngoài nguyên nhân do thay đổi hàm lượng estrogen, một số yếu tố khác cũng góp phần làm hồi hộp đánh trống ngực ở phụ nữ mãn kinh sớm như căng thẳng, uống cà phê, rượu hoặc thuốc lá, dùng các thuốc cảm lạnh, thuốc ho hoặc các thuốc giãn phế quản, huyết áp tụt hoặc hạ đường huyết, mất nước…
Nguyên nhân phụ nữ bị mãn kinh sớm
Mãn kinh sớm ngày càng phổ biến. Theo các chuyên gia, tình trạng này có thể gây ra bởi các nguyên nhân sau:
1. Sự suy giảm của “hệ trục vàng” Não bộ – Tuyến yên – Buồng trứng
Khi “hệ trục vàng” hoạt động nhịp nhàng và đều đặn: Buồng trứng nhận lệnh từ Não bộ – Tuyến yên để sản xuất đủ các nội tiết tố cho cơ thể (bộ ba nội tiết tố quan trọng estrogen, progesterone và testosterone).
Khi nội tiết tố bị thiếu hụt hoặc xáo trộn, Buồng trứng sẽ phản hồi cho Não bộ biết để điều chỉnh gia giảm. Chính cơ chế “ra mệnh lệnh – phản hồi ngược” và “tự điều chỉnh” kỳ diệu này giúp bộ 3 nội tiết tố estrogen, progesterone và testosterone được đầy đủ và cân bằng theo tỉ lệ nhất định, từ đó chi phối hoạt động của nhiều hệ cơ quan trong cơ thể như thần kinh, tim mạch, tiêu hóa, sinh lý… chị em phụ nữ đạt đến đỉnh cao của sức khỏe, sắc đẹp và đời sống tình dục.
Tuy nhiên, phụ nữ bị mãn kinh sớm, hoạt động của hệ trục Não bộ – Tuyến yên – Buồng trứng sẽ suy giảm rõ rệt, dẫn đến xáo trộn bộ 3 nội tiết tố quan trọng và xuất hiện hàng loạt bất ổn cho người phụ nữ gây ra các bất ổn trên cả 3 phương diện: sức khỏe, sắc đẹp và sinh lý nữ.
2. Di truyền
Phụ nữ có tiền sử gia đình (mẹ, chị gái, bà) bị mãn kinh sớm thì nguy cơ bị mãn kinh sớm cao hơn người bình thường. Một báo cáo nghiên cứu năm 2011 (2) chỉ ra, có đến 20% trường hợp mãn kinh sớm có tiền sử gia đình bị tình trạng này.
3. Lối sống thiếu khoa học
Chị em hay lo lắng, căng thẳng, sử dụng rượu bia, thuốc lá, ăn kiêng quá mức, không tập thể dục thể thao… cũng là những mối đe dọa khiến tuổi mãn kinh đến sớm hơn.
4. Mắc các bệnh liên quan đến buồng trứng
Các bệnh liên quan đến buồng trứng như suy buồng trứng sớm, hội chứng buồng trứng đa nang… có thể gây ra vô sinh, mất cân bằng nội tiết và mãn kinh sớm.
5. Mắc các bệnh tự miễn
Các bệnh tự miễn như viêm tuyến giáp, viêm khớp dạng thấp… làm rối loạn hệ thống miễn dịch của cơ thể, khiến chúng nhầm lẫn và có thể tấn công buồng trứng. Từ đó, nội tiết tố Estrogen được sản xuất ra ít hơn bình thường.
6. Nhiễm sắc thể bất thường
Hội chứng Turner (thiếu nhiễm sắc thể X thứ 2) hoặc hội chứng nhiễm sắc thể X yếu có thể gây rối loạn buồng trứng, dẫn đến mãn kinh sớm ở phụ nữ.
7. Hóa trị, xạ trị trong điều trị bệnh ung thư
Hóa trị, xạ trị có thể tác động làm ảnh hưởng đến buồng trứng và làm gián đoạn chức năng nội tiết bình thường của cơ thể người phụ nữ.
Mãn kinh sớm có ảnh hưởng gì không?
Mãn kinh sớm là điều vô cùng lo lắng của chị em, đi kèm với mãn kinh sớm chính là sự “xuống cấp” về cả sắc vóc bên ngoài lẫn tinh thần, sức khỏe bên trong, bao gồm:
1. Ảnh hưởng đến ngoại hình
Quá trình mãn kinh đến sớm khiến làn da bị khô sạm, xuất hiện các vết chân chim. Các vấn đề như tóc rụng càng ngày càng nhiều, móng tay giòn, dễ gãy… cũng ghé thăm sớm hơn.
2. Ảnh hưởng đến tâm lý
Mãn kinh sớm cũng làm tâm trạng người phụ nữ thay đổi. Họ dễ cáu gắt, bực mình vì những chuyện nhỏ nhặt. Có người lại trở nên hay lo lắng, trầm cảm, buồn và chán nản với mọi thứ diễn ra xung quanh. Bên cạnh đó, việc giảm ham muốn yêu, “khô hạn” có thể ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình, khiến tâm trạng người phụ nữ xuống dốc nhanh hơn.
3. Ảnh hưởng đến khả năng sinh sản
Nhiều chị em dù đã sắp “chạm tay” đến ngưỡng 40 tuổi nhưng vẫn muốn sinh con. Tuy nhiên, mãn kinh sớm khiến hoạt động của hệ trục vàng suy giảm, từ đó tỉ lệ thụ thai thành công rất thấp, thậm chí rất hy hữu. Ngoài ra, ở tuổi này các nang noãn có sự biến đổi về yếu tố di truyền nên khả năng sinh con bị rối loạn di truyền và trẻ bị dị tật khá cao. Do đó, các bác sĩ khuyến cáo chị em không nên sinh con khi đã bước vào thời kỳ mãn kinh.
4. Ảnh hưởng đến chuyện “chăn gối”
Suy giảm nội tiết tố nữ do mãn kinh sớm làm giảm nhu cầu sinh lý của phái đẹp. Đặc biệt, lượng estrogen suy giảm làm âm đạo khô, khiến chị em sợ hãi mỗi khi gần gũi chồng bởi cảm giác đau rát và khó chịu.
Ngoài ra, mãn kinh sớm gây ra hàng loạt các bất ổn về thể chất và tâm thần như: bốc hỏa, rối loạn giấc ngủ, thay đổi tâm trạng cùng với sự xuống cấp của nhan sắc khiến chị em cảm thấy mặc cảm, tự ti và ngại gần chồng. Từ đó, chị em ngày càng lạnh nhạt, thờ ơ với chuyện chăn gối, ảnh hưởng đến hạnh phúc vợ chồng.
5. Ảnh hưởng đến sức khỏe
Tiến đến thời kỳ mãn kinh, phụ nữ cũng đối mặt với hàng loạt mối nguy sức khỏe như loãng xương, tim mạch, rối loạn giấc ngủ, nguy cơ cao mắc các bệnh ung thư (ung thư vú, ung thư cổ tử cung…).
Mãn kinh sớm ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và đời sống tinh thần của người phụ nữ. Mặc dù cũng có những sự “xuống cấp” giống nhau, thế nhưng so với phụ nữ có độ tuổi mãn kinh bình thường, phụ nữ mãn kinh sớm có tỷ lệ đối mặt với nhiều nguy cơ sức khỏe lâu dài như bệnh tim mạch, bệnh thần kinh, loãng xương, rối loạn chức năng tâm lý, rối loạn tâm trạng… nặng nề và khó chịu hơn rất nhiều lần. Điều này cũng khiến cho phụ nữ mãn kinh sớm có tuổi thọ ngắn hơn. Do đó, chị em không nên chủ quan mà cần chủ động điều trị hoặc thay đổi lối sống để trì hoãn hoặc giảm thiểu những tác động của thời kỳ này gây ra.
Chẩn đoán mãn kinh sớm
Để chẩn đoán mãn kinh sớm, bác sĩ sẽ khai thác các triệu chứng lâm sàng và lấy máu xét nghiệm để loại trừ các nguyên nhân khác như mang thai hoặc các bệnh lý tuyến giáp. Bác sĩ cũng yêu cầu xét nghiệm để đo mức estradiol. Nếu nồng độ estradiol thấp có thể cho thấy rằng buồng trứng đang bắt đầu giảm chức năng. Đặc biệt, khi nồng độ estradiol dưới 30 pg/ml, có thể đây là dấu hiệu cảnh báo rằng bạn đã bước vào thời kỳ mãn kinh.
Tuy nhiên, xét nghiệm quan trọng nhất để chẩn đoán mãn kinh sớm là xét nghiệm máu nhằm đo nồng độ hormone kích thích nang trứng (FSH), FSH là yếu tố giúp buồng trứng sản xuất Estrogen. Khi buồng trứng suy giảm hoạt động quá trình sản xuất Estrogen bị gián đoạn, mức độ FSH sẽ tăng lên. Khi mức FSH tăng lên trên 40 mIU/mL, điều đó chứng tỏ bạn đang trong thời kỳ mãn kinh.
Cách trị mãn kinh sớm như thế nào?
1. Sử dụng thuốc thay thế hormone
2. Sử dụng một số thuốc đặc trị
3. Sử dụng thuốc bôi trơn âm đạo
4. Điều trị mãn kinh sớm bằng Đông y
Làm thế nào ngăn ngừa mãn kinh sớm, kéo dài đời sống viên mãn?
- Có thái độ sống tích cực, lạc quan, hạn chế tối đa các căng thẳng, stress trong cuộc sống.
- Vận động thường xuyên, ít nhất 30 phút/ngày để chống loãng xương và bảo vệ tim mạch.
- Cố gắng ngủ sâu, ngủ đủ 7-8 tiếng/ngày.
- Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, khoa học, hạn chế các thức ăn nhiều dầu mỡ, bổ sung nhiều rau xanh, trái cây…
