Chậm kinh nguyệt: Nguyên nhân và cách hỗ trợ cải thiện hiệu quả

Chậm kinh nguyệt là gì?

Trên thực tế, chậm kinh là hiện tượng thường gặp ở chị em đang trong độ tuổi sinh sản. Chậm kinh nguyệt là tình trạng rối loạn kinh nguyệt khiến chu kỳ kinh nguyệt xảy ra bất thường, đến chậm hơn so chu kỳ bình thường của chị em.(1)

Để xác định chậm kinh cần biết chu kỳ bình thường của mình là bao nhiêu ngày. Tùy cơ địa của mỗi người, chu kỳ kinh nguyệt được tính từ ngày 22-35 ngày, và thường lặp lại mỗi tháng. Nếu đến ngày hành kinh mỗi tháng nhưng chưa thấy gọi là chậm kinh.

Chậm kinh nguyệt có sao không?

Để trả lời câu hỏi này, cần xác định của nguyên nhân của chậm kinh là gì. Thông thường, nếu đã loại trừ khả năng mang thai thì nguyên nhân chủ yếu của chậm kinh là do nội tiết tố bị rối loạn có thể ảnh hưởng của lối sống, hoặc có thể do thay đổi bên trong cơ thể như giai đoạn sau sinh, tiền mãn kinh hoặc có thể là triệu chứng của các bệnh lý nguy hiểm như: đa nang buồng trứng, suy buồng trứng, viêm buồng trứng, u xơ tử cung, viêm lộ tuyến tử cung, các bệnh về tuyến giáp…

Do vậy, khi bị chậm kinh nguyệt chị em cần theo dõi sức khỏe. Nếu chậm kinh kèm theo các dấu hiệu như đau bụng âm ỉ, dịch tiết âm đạo có mùi bất thường, vùng kín có mùi hôi… cần đến ngay các cơ sở y tế, bệnh viện có chuyên khoa để thăm khám, chẩn đoán, phát hiện và điều trị tích cực từ sớm.

Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng chậm kinh nguyệt

Hiện tượng chậm kinh đến từ rất nhiều nguyên nhân có thể là dấu hiệu của mang thai, mắc bệnh lý, và nguyên nhân phổ biến gây chậm kinh ở phụ nữ rối loạn nội tiết tố do ảnh hưởng lối sống, dinh dưỡng, vận động, sinh hoạt không lành mạnh. Sau đây là một số nguyên nhân phổ biến.

• Rối loạn kinh nguyệt: Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến chậm kinh ở phụ nữ. Rối loạn kinh nguyệt có thể gây ra tình trạng kinh nguyệt đến sớm hoặc chậm hơn bình thường, lượng máu kinh có thể ít hoặc nhiều quá mức. Nguyên nhân chủ yếu là do nội tiết tố có sự biến động, thay đổi bất ổn định.
• Mang thai: Một trong những nguyên nhân thấy kỳ kinh đến trễ là mang thai. Khi trứng được thụ tinh và làm tổ ở tử cung, lớp niêm mạc không bong ra và sẽ nuôi dưỡng để bắt đầu cho quá trình phát triển của thai kỳ. Trong quá trình mang thai, chu kỳ kinh nguyệt sẽ không xảy ra, vì vậy, trễ kinh có thể là dấu hiệu sớm nhận biết mang thai ở phụ nữ. Để biết chính xác mình có mang thai hay không thì nên dùng que thử thai sau 1 tuần trễ kinh.
• Tâm lý bị căng thẳng, stress: Tinh thần căng thẳng, chịu nhiều áp lực trong thời gian dài là một trong những nguyên nhân gây rối loạn nội tiết tố ở phụ nữ. Cụ thể, khi cơ thể căng thẳng sẽ sản sinh ra hormone cortisol và adrenaline để bảo vệ cơ thể. Tuy nhiên, những hormore này lại ức chế quá trình sản sinh nội tiết tố nữ, gây ra thiếu hụt, mất cân bằng giữa các thành phần nội tiết.
• Buồng trứng đa nang: Đây là bệnh lý gây ra bởi sự rối loạn nội tiết tố ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Bệnh sinh ra các nang nhỏ trong buồng trứng và quá trình rụng trứng xảy ra, ảnh hưởng đến các nội tiết tố, chu kỳ kinh nguyệt và khả năng sinh con của người phụ nữ.(2)
• Cân nặng bị thay đổi: Cân nặng thay đổi tăng/giảm đột ngột cũng là nguyên nhân gây chậm kinh ở phái nữ. Điều này khiến cơ thể sản xuất quá nhiều hoặc quá ít hormone estrogen trong một thời gian ngắn, gây mất cân bằng nội tiết tố. Chị em nên duy trì chỉ số khối cơ thể ở mức hợp lý là cách để nội tiết tố tồn tại ở mức ổn định.
• Vận động quá sức: Điều này thường xảy ra ở vận động viên chuyên nghiệp hoặc những người muốn giảm cân nhanh chóng nên phải khổ luyện. Việc tập luyện quá mức và không bổ sung đủ hàm lượng calo cần thiết sẽ khiến cơ thể không sản xuất đủ nội tiết tố để duy trì chu kỳ kinh nguyệt diễn ra bình thường, dẫn đến rối loạn kinh nguyệt, chậm trễ kinh nguyệt.

• Sử dụng chất kích thích: Thói quen sử dụng rượu bia, thuốc lá cũng là yếu tố ảnh hưởng đến nội tiết tố nữ. Đặc biệt, chất nicotine trong thuốc lá ảnh hưởng tiêu cực đến các cơ quan vùng chậu, làm giảm phân phối oxy đến khu vực xương chậu, lớp nội mạc tử cung.  Không những thế, hút thuốc lâu ngày còn là nguyên do khiến các ống dẫn trứng gặp vấn đề, làm giảm chất lượng cũng như số lượng trứng và dẫn đến vô sinh.
• Một số bệnh phụ khoa: Chị em mắc một số bệnh phụ khoa như u xơ tử cung, viêm lộ tuyến tử cung, suy buồng trứng, viêm buồng trứng… cũng có triệu chứng rối loạn kinh nguyệt kèm theo các triệu chứng bất thường như: máu kinh bị vón cục, có mùi khó chịu, màu lạ, đau bụng dưới âm ỉ, dịch tiết âm đạo có màu bất thường không, hoặc vùng kín có mùi hôi. Hãy thẳng thắn trao đổi với bác sĩ phụ khoa để được thăm khám và điều trị kịp thời.
• Tác dụng phụ của thuốc: Việc sử dụng các nhóm thuốc sau đây có thể gây ra tác dụng phụ gây chậm kinh: thuốc chống trầm cảm, thuốc trầm cảm, thuốc tránh thai, các loại thuốc dùng trong hóa trị. Nếu gặp tình trạng này hãy nói chuyện với bác sĩ điều trị về tình trạng trễ kinh và các loại thuốc đang sử dụng để xác định nguyên nhân và có thể thay thuốc có tác dụng tương đương.
• Đến thời kỳ tiền mãn kinh: Theo nghiên cứu, hơn 90% phụ nữ tuổi trung niên gặp rối loạn kinh nguyệt dẫn đến hàng loạt các rối loạn về sức khỏe, sắc đẹp và sinh lý nữ. Nguyên nhân là do nội tiết tố trong cơ thể bị trồi sụt, lên xuống bất thường dẫn đến kỳ kinh cũng không còn đến đúng ngày, có thể sớm hoặc trễ hơn bình thường.

Đối tượng dễ bị chậm kinh

Chậm kinh thường xuất hiện ở những phụ nữ sau đây:

• Mang thai: Chậm kinh là dấu hiệu sớm của sự thụ thai thành công.
• Mắc một số bệnh lý về tử cung, buồng trứng, tuyến giáp…
• Lo âu, căng thẳng, stress, áp lực công việc hay học tập kéo dài.
• Tuổi dậy thì: Những năm đầu mới bắt đầu hành kinh, cơ quan sinh dục chưa phát triển hoàn thiện, nội tiết tố nữ chưa ổn định.
• Phụ nữ cho con bú. Giai đoạn này nội tiết tố nữ cũng bị ảnh hưởng, nên có thể gián đoạn kỳ kinh hoặc rối loạn, chậm kinh.
• Phụ nữ tuổi tiền mãn kinh
• Phụ nữ mắc các bệnh lý về phụ khoa

Bạn cần thăm khám bác sĩ khi nào?

Khi bị chậm kinh, nếu chị em trong độ tuổi sinh sản bình thường nên kiểm tra mình có thai hay không bằng que thử thai tại nhà hoặc đến phòng khám, cơ sở y tế, bệnh viện có chuyên khoa để kiểm tra.  

Trong  trường hợp đã loại bỏ yếu tố mang thai, nếu trễ kinh kèm theo các triệu chứng bất thường như bên dưới cần lưu tấm. Những dấu hiệu này có thể là triệu chứng của một số bệnh lý nguy hiểm, do vậy cần thăm khám sớm, giúp kiểm tra, chẩn đoán và phát hiện bệnh lý (nếu có) để điều trị càng sớm càng tốt.

• Sốt
• Đau bụng dữ dội
• Buồn nôn và nôn ói
• Dịch âm đạo có mùi hôi
• Máu kinh vón cục, màu sắc lạ
• Chảy máu kéo dài hơn 7 ngày
• Chảy máu khi đã mãn kinh

Cách hỗ trợ cải thiện chậm kinh hiệu quả cho phụ nữ

Để cải thiện chậm kinh cần xác định rõ nguyên nhân gây chậm kinh để từ đó có sự điều chỉnh, điều trị phù hợp. Với những trường hợp trễ kinh do bệnh lý sẽ cần điều trị bệnh lý tích cực. Trường hợp chậm kinh vài ba ngày nhưng không có triệu chứng gì, chị em không nên quá lo lắng, chỉ cần điều chỉnh chế độ sống khoa học, lành mạnh.  

• Có chế độ ăn uống khoa học: Nên duy trì chế độ ăn uống đa dạng, đầy đủ và cân đối các nhóm dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể. Chú ý bổ sung nhóm thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất như: rau củ, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên cám… Hạn chế sử dụng rượu bia, nước ngọt, thực phẩm đóng hộp, đồ ăn cay nóng…
• Giữ tinh thần lạc quan, tránh stress: Cần cân đối giữa công việc và nghỉ ngơi, kiểm soát stress, luôn hướng đến những điều tích cực, lành mạnh.
• Duy trì chế độ khi tập thể dục phù hợp, vừa sức: Nên chọn các môn thể thao nhẹ nhàng, phù hợp với thể trạng và tập luyện vừa sức.
• Nếu nghi ngờ chậm kinh do dùng thuốc thì nên tham vấn ý kiến bác sĩ ngay.
• Trong một số trường hợp ở giai đoạn tiền mãn kinh bác sĩ có thể cân nhắc đến việc sử dụng thuốc như liệu pháp hormone thay thế, giúp giải quyết các triệu chứng khó chịu ở giai đoạn mãn kinh như rối loạn kinh nguyệt, bốc hỏa, khô âm đạo, giảm ham muốn… Tuy nhiên, liệu pháp này tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ không mong muốn, vì vậy trong một số trường hợp cần thiết, bác sĩ mới chỉ định.